5 leestips voor anders omgaan met onze natuurlijke leefomgeving

Agnes Franzen geeft vijf leestips om je verder mee te nemen in de immense opgave voor onze natuurlijke omgeving en mogelijke oplossingsrichtingen: wetgeving, monitoren, inspiratie uit een boek over de publieke structuur van Nederland, een nationale investeringsagenda en als slot concrete voorbeelden uit de ontwerpwereld.

Na het holoceen leven we nu in het antropoceen. Een term gemunt door de dit jaar overleden Nederlandse meteoroloog en Nobelprijswinnaar (1995) Paul Crutzen. Waar in het holocene tijdperk de veranderingen in de natuur het gevolg waren van geologische processen, zijn die nu het gevolg van menselijke ingrepen en gedrag. De urgentie van een andere omgang met onze natuur is de afgelopen weken weer eens voor iedereen zichtbaar geworden. De niet eerder voorgedane hitte in het noordwesten van de Verenigde State en het westen van Canada. Waarbij als gevolg van de hitte bosbranden het dorp Lytton, ten noorden van Vancouver, bijna volledig in de as is gelegd. En dichter bij de recent overstromingen van rivieren in Nederland, België en Duitsland met verwoesting van huizen en hun omgeving en vele doden in het buitenland.

Een antwoord vinden op de klimaatverandering en anders omgaan met onze natuur is een wereldwijde opgave. Zoals Roxane van Iperen (jurist en schrijfster) in het programma Zomergasten op 25 juli j.l. (VPRO) duidelijk maakte, dragen individuen hier maar in bescheiden mate aan bij. De daadwerkelijke verandering moet volgens haar komen uit een verandering van huidige systemen.

‘De daadwerkelijke verandering moet komen uit een verandering van huidige systemen’


Een actueel voorbeeld van zo’n verandering is het programma met bijbehorende wetten van de Europese Greendeal met de ambitie om Europa in 2050 het eerste klimaatneutrale continent te laten zijn. Onderstaand vijf leestips van hoge naar lagere schaalniveaus om je verder mee te nemen in de immense opgave voor onze natuurlijke omgeving en mogelijke oplossingsrichtingen: wetgeving, monitoren, inspiratie uit een boek over de publieke structuur van Nederland, een nationale investeringsagenda en als slot concrete voorbeelden uit de ontwerpwereld.

  1. Ecocide, staat voor grootschalige, langdurige en wijdverspreiden beschadiging van de natuur. Zie het als misdaad. Bescherm de aarde, verander de wet. Een ecocidewet moet ervoor zorgen dat bedrijven en landen hun gedrag veranderen. Aldus een internationaal panel van gerenommeerde juristen (pdf). Het voor de wet opgestelde document is uitgangspunt voor een lobby bij de Verenigde Naties en individuele landen. Kijk hoe je hierop kunt anticiperen. Zie: https://www.stopecocide.nl/
  • Het CBS heeft een Monitor Brede Welvaart & Sustainable Development Goals ontwikkeld, die over meer gaat dan onze economie en inkomen. Er wordt niet alleen in het ‘hier en nu’ gekeken, maar ook hoe het welvaartsstreven druk legt op volgende generaties in Nederland en elders. De kwaliteit van onze natuurlijke omgeving maakt hier nadrukkelijk onderdeel van uit. Bij de jaarlijkse presentatie in mei, kwam naar voren dat juist op dit aspect sprake is van een negatieve trend. Zie: https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2021/20/monitor-brede-welvaart-de-sdg-s-2021 
  • Laat je inspireren met het (digitale) boek Meer Wel gelanceerd, initiatief van de vereniging De Publieke Zaak met Mickey Huibregtsen (oud-topman adviesbureau McKinsey) als voorzitter. Een boek met 150 ideeën om de publieke structuur van Nederland te verbeteren en met inspirerende voorbeelden over milieu, energie en duurzaamheid opgaven (Hoofdstuk tien: Positieve energie). Met als belangrijke vraag: wat zijn de belemmeringen in het samenwerken tussen relevante spelers? Doordat de natuuropgave raakt aan zoveel opgaven is het ingewikkeld om een gemeenschappelijke taal te vinden. Dit belemmert een vruchtbare dialoog om oplossingen te vinden, mede doordat oplossingen vaak snel in de techniek worden gezocht. Voor een inleiding over dit boek zie: https://www.youtube.com/watch?v=ryfnckyx3-g
  • Maak als Rijk een nationale investeringsagenda met aandacht voor sanering van milieubelastende oude functies, klimaatadaptatie op gebiedsniveau, natuurherstel en landschapsverbetering. Zie: https://www.gebiedsontwikkeling.nu/artikelen/kabinet-zet-in-op-een-nationale-investeringsagenda/
  • Landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen die inspanningen voor natuur concreet maken. Zoals meer groen en water in de stad voor hittestress en het in spelen op intense regenbuien, bij te dragen aan biodiversiteit, een circulaire aanpak en inzet op een gezonde leefomgeving. Zie:
    • Inspirerende voorbeelden van Benno Strootman voormalig Rijksadviseur voor het landschap op https://strootman.net/ en het recent aan demissionaire-minister Landbouw Carola Schouten aangeboden rapport ‘Naar een ontspannen Nederland’ dat hij samen met Jan Willem Erisman, stikstofexpert en hoogleraar duurzaamheid aan de Universiteit Leiden schreef. Zie: https://ontspannennederland.nl/
    • Nanda Sluijsmans in een recente presentatie voor het KAN platform, netwerk van marktpartijen en gemeenten over klimaatadaptief bouwen mét de natuur. In het filmpje https://youtu.be/AbT-m53BAGQ heel beknopt enkele van haar cruciale ontwerpprincipes bij klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen. Met als boodschap: niet complex, durf andere keuzes te maken!
    • Ad de Bont (Urhan) in het recent uitgekomen boek in samenwerking met Provincie Gelderland en Gemeente Apeldoorn. Hoe maak je de buitenruimte uitnodigend aan de hand van zes ambities, waarvan ‘natuur de stad’ in, er één van is. Zie: http://www.urhahn.com/boek-buitenkansen-voor-een-uitnodigende-buitenruimte/

Bovenstaande leestips gaan in op een andere omgang met onze natuur, op verschillende niet los van elkaar staande schaalniveaus. Heftige regenbuien en extreme hitte blijven en aanpak hiervan zal net als bij de stikstof opgave niet altijd van een leiendakje gaan. De natuur omringt ons allemaal. Ontdek hoe je aan de geschetste uitdagingen in je dagelijkse leef- en werkomgeving een bijdrage kunt leveren. En hoe je daarmee kunt agenderen welke systeemveranderingen nodig zijn!

Verschenen op ROmagazine

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *