Begin deze maand was ik bij het door De Dépendance geïnitieerde interview met de Amerikaanse hoogleraar sociologie aan Princeton University Matthew Desmond in de Arminiuskerk in Rotterdam. Bekend van zijn boek Evicted: Poverty en Profit in the American City. Een centrale boodschap in het boek is dat armoede meer is dan simpelweg te weinig geld hebben. Het is niet voldoende keuze hebben, met als gevolg daarvan te worden uitgebuit. Mensen schamen zich, hebben het idee dat het hun eigen schuld is en voelen zich gemarginaliseerd.
Nederland is geen Amerika, maar armoede verdient ook hier aandacht. CBS schatte vorig jaar dat als gevolg van inflatie en achterblijvende loonstijgingen het aantal mensen dat onder de armoede grens leeft, zal stijgen naar 1,3 miljoen. Maar als gevolg van verhoging van minimumlonen en uitkeringen onder minister armoedebeleid Carola Schouten (CU) is de verwachting dat dit jaar 830.000 mensen (4,9 procent) onder de armoedegrens leven waarvan 220.000 kinderen.
De ambitie van dit kabinet is het getal in 2030 te hebben teruggebracht tot ruim 500.000 mensen.
Sociale armoede uit zich in het niet mee kunnen doen aan het normale maatschappelijk leven en minder toegang tot de directe leefomgeving
Armoede uit zich naast (zeer) beperkte financiële middelen in sociale uitsluiting, gezondheidsproblematiek en beperkte toegang tot onderwijs. Het Armoedefonds gebruikt ook het begrip sociale armoede. Mensen die niet mee kunnen doen aan het normale maatschappelijk leven omdat er geen geld is voor bijvoorbeeld een sportclub of vereniging, voor schoolactiviteiten of een uitstapje van de bejaardenvereniging. Of bijvoorbeeld de toegang tot internet.
Naast toegankelijke huisvesting is de kwaliteit en toegang tot de leefomgeving een belangrijke rol, zoals ruimte voor ontmoeting, het uitnodigen voor gezond gedrag en toegang tot diverse essentiële voorzieningen.
Een leerzaam voorbeeld is Rotterdam, een stad die bekend staat als één van de armste steden van Nederland. Op de noordelijke oever van de Maas met een hoge armoede in Oud-Crooswijk en op Rotterdam-Zuid in de drie aan elkaar grenzende wijken: Tarwewijk, Bloemhof en Hillesluis. Vanwege de al langere grote armoedecijfers op Zuid is hier in 2006 gestart met het Pact op Zuid. In 2012 is dit overgegaan in Nationaal Programma Rotterdam-Zuid. Een integraal programma waarin bewoners centraal staan met aandacht voor school, werk en wonen.
Zuid is een gebied met een bijzondere geschiedenis. De verbinding met het Noord ontbrak. Na de start met het Masterplan voor de Kop van Zuid en de aanleg van de Erasmusbrug, heeft Rotterdam-Zuid zich de afgelopen dertig jaar verder ontwikkeld. Met investeringen in bereikbaarheid, het vergroten van de diversiteit aan woningen en de hierbij horende groei aan voorzieningen.
De fysieke kant kwam in het begin maar moeizaam van de grond. Maar nu zien we de sprong van Katendrecht naar de Rijnhaven en de om de Maashaven gelegen wijken Tarwewijk, Bloemhof en Afrikaanderplein. Met naast sloop en nieuwbouw het aan de Maashaven grenzende geplande zeven hectare grote Nelson Mandelapark.
Denk bij herstructurering, zeker in arme wijken, goed na over de sociale dimensie
Het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid maakt duidelijk dat de aanpak van armoede een taaie opgave is die tijd nodig heeft. Hierbij is een belangrijke les dat juist inwoners met een laag inkomen in deze wijken zich vaak buitengesloten voelen. Zichtbaar in begrijpelijke weerstand tegen sloop en het niet ervaren van de voordelen van gentrificatie en bepaalde nieuwe voorzieningen zoals hippe restaurants. Laten we hiervan leren.
Sloop is soms nodig om te verduurzamen en de diversiteit aan woningen in een wijk te vergroten, maar compenseer dit wel met voldoende sociale huurwoningen, toegankelijke voorzieningen en inbedding in sociaal-culturele structuren. Ook om in te spelen op de verwachte bevolkingsgroei en het voorkomen van een waterbedeffect naar omliggende gemeenten.
En verder luisterend naar Desmond moet bij herstructurering, zeker in arme wijken, goed worden nagedacht over de sociale dimensie. Denk aan passende vormen van samenwerking en welke keuzes voor bewoners mogelijk zijn. Met een houding van tijdig horen en het voor oog houden dat ze zich thuis blijven voelen in hun wijk.
https://romagazine.nl/artikel/28194/armoede-gaat-niet-alleen-over-geld